เวที 2 : รถไฟ กับคนญี่ปุ่น

กลับมาคุยกันต่อกับเวทีสัมมนาประสาญี่ปุ่น…ถ้าถามว่าสิ่งไหนที่ถ้าไม่มีจะมีผลกระทบต่อชีวิตคนญี่ปุ่นอย่างแรง เราคิดถึง "รถไฟ"  ชีวิตคนญี่ปุ่นแทบจะขาดรถไฟไม่ได้ ไม่รู้ว่ามีรถไฟเกิดขึ้นที่ญี่ปุ่นเมื่อไหร่ รู้แต่ว่า ตอนนี้ จะไปไหนมาไหนในญี่ปุ่น เรียกได้ว่ารถไฟสามารถพาคุณเข้าถึงเกือบทุกที่ ประมาณว่าสายรถไฟเยอะมาก ยุ่บยั่บขนาดที่เค้าว่ากันว่าเป็นใยแมงมุมกันเรย ราคาก็ไม่แพง เร็วด้วย …ก่อนจะว่ากันต่อ เรามารู้จักประเภทรถไฟในญี่ปุ่นกันดีกั่ว…เค้าแบ่งเป็น 5 แบบ

1. Local (kakueki-teisha or futsu-densha) เราแปลว่า รถไฟสายบ้าน ๆ  สายโหลเข้า (local) เป็นรถไฟที่วิ่งในจังหวัด หรือ เมืองนั้น ๆ จะหยุดทุกสถานี แต่วิ่งไม่ค่อยเร็วเท่าไหร่ รถไฟเค้าก็ต่างกันไปนะ ในแต่ละเมือง ที่เราไปเจอแล้วชอบก็ที่เมือง Kamakura ที่เรียกว่าสาย Enoden เหมือนรถไฟในหนังเก่า ๆ อ่ะ บางคันมีติดสติ๊กเกอร์น่าร้ากกก  มีปิดขบวนรถไฟให้เด็กขึ้นโดยเฉพาะด้วยนะ

      

2. Rapid (kaisoku)  รถด่วนราผิด (ไม่ใช่หนอนเฟ้ย) จะข้ามบางสถานีไป ราคาเท่ากะ รถโหลเข้า

3. Express (kyuko) รถด่วนพิเศษ หยุดสถานีน้อยกั่วของสายราผิด ถ้าเป็นของ JR (Japan Railway ที่เป็นหนึ่งในผู้ประกอบการรถไฟเจ้าใหญ่ของญี่ปุ่น) จะมีชาร์จเพิ่มนิโหน่ย แต่ก็รับรองว่าเร็ว

4. Limited Express (tokkyu) รถด่วนเอ็กเปรต หยุดเฉพาะสถานีหลัก ๆ เท่านั้น 

5. Super Express (shinkansen) รถด่วนโคตรเอ็กเปรต หรือที่เราคุ้นกันดีกับชื่อ ชินคันเซ็น หรือ bullet train เร็วดั่งกระสุน ว่าเข้านั่น ดำเนินการโดย JR เท่านั้น ราคาแพง แต่ประหยัดเวลาเห็น ๆ ทำเป็นเล่น ญี่ปุ่นมีชินคันเซ็นครั้งแรกตั้งแต่ปี 1964 โน่น (ตรูยังไม่เกิดเรย) ก้าวหน้าขนาดว่าเป็นรถไฟ high speed ขบวนแรกของโลกเลยนะเนี่ย ตอนนั้นก็วิ่งที่ความเร็ว 200 กม./ชม. แล้วอ่ะ บ้านเราใช้รถลากอยู่ป่าวหว่าตอนนั้น …ปัจจุบันล่อไปมากกว่า 300 กม./ชม. แล้ว บ้านเรายังบีทีเอสปิ๊ด ๆๆ กันอยู่เลย  ชินคันเซ็นแบ่งเป็นหลายประเภทย่อย ๆ อีกเพียบ 

      

ห้องน้ำในชินคันเซน สะอาดนะ   ไฮเทค แค่เอามือโบกปุ่ม น้ำก็ล้างโถเองแล้ว   แถมยังเป็นห่วงเป็นใยคนตาบอด มีอักษรเบรลล์ให้อ่านด้วย

 

ชีวิตประจำวันคนญี่ปุ่นส่วนใหญ่คือ ออกจากบ้านมาก็ต้องขึ้นรถไฟ ช่วงเร่งด่วนนี่ นรกชัด ๆ สำหรับเรา ที่เคยอ่านการ์ตูนญี่ปุ่น ดูหนัง หรืออ่านเจอ ว่ารถไฟแน่นมาก มีโรคจิตในรถไฟ ต่าง ๆนานา ไปเห็นของจริงแล้ว get โดยตรง ยิ่งกั่วปลากระป๋องอีก bts บ้านเราเด็ก ๆ ไปเลย คือไม่ต้องกลัวล้ม เพราะเอ็งยืนได้แค่ท่าตัวตั้งตรงเท่านั้นแหละ เอนไปไหนไม่ได้ เพราะเบียดมาก  

แล้วขอโทษนะฮะ อย่าไปคิดแบบคนไทยถึงประโยคที่ว่า โปรดเอื้อเฟื้อแก่เด็ก สตรี คนชรา …ไม่มี้ ที่โน่นอีนางแบกของหยั่งกะจับกัง ยังไม่มีชายหน้าไหนลุกให้นั่ง ยกเว้นก็แต่ที่นั่งที่เค้าจัดไว้ให้เด็ก คนแก่ คนท้อง คนพิการ นั่นแหละ   คาดว่าถ้าเป็นคนแก่ที่เป็นคนไทยถึงจะได้นั่งที่นั้น ก็คงจะเป็นลมอยู่ดี เพราะอีคนธรรมดาที่ยืนอยู่มันเบียดกันมากจนยายคงหายใจไม่ออกตาย แต่คนแก่ญี่ปุ่นเค้าอึดถึกกันมาก เพราะโดนเลี้ยงมาแบบนั้น โดยเฉพาะผู้หญิง ฮีโร่ของแท้ นอกจากชีต้องเลี้ยงลูกกระเตงลูกไปไหนมาไหนพร้อมหิ้วของลูกทั้งหลายแหล่กระเป๋าก็เบ้งเท่าบ้านแล้ว ชียังมีกระเป๋าตัวเอง หนักไม่กลัวกูขอเปรี้ยวด้วย ยังไม่พอ ชิต้องถือของให้สามีด้วยค่า…อึ้งไป เห็นด้วยตัวเอง ชิอุ้มลูก กระเป๋าหนม นมน้ำผ้าผ่อนลูก กระเป๋าหนังตัวเองที่ใบใหญ่ขนาดใส่ลูกได้ พอมีที่นั่งว่างปุ๊บ ชิให้สามีนั่ง ! เดี๊ยนมึนตึ้บ โอ๊ย เจ๊แม่ เปรี้ยวมาก ชีวิตนี้เพื่อลูกผัวโดยแท้ รู้สึกโชคดีอย่างแรงที่เกิดเป็นหญิงไทย

 

คนญี่ปุ่นเป็นระเบียบ รถไฟญี่ปุ่นจึงตรงเวลามาก บอกว่าเวลาไหนถึง ก็เวลานั้น ฉะนั้นคนญี่ปุ่นเลยวางใจเต็มที่ กะเวลาไปโรงเรียน ไปทำงานกันได้ง่าย แต่ข้อเสียคือเวลารถไฟสายไหนเกิดอุบัติเหตุไม่ว่าเล็กหรือใหญ่ จะทำให้เวลาของรถไฟเกือบทุกสายรวนไปหมด เพราะมัน connect กันหมด…ตอนไปล่าสุด ก็เจอ มีขบวนนึงเสีย อุ้ย ไปทำงานสายกันทั้งเมือง แต่ไม่ต้องห่วง เค้าจะออกจดหมายให้ว่าเพราะรถไฟผิด…

 

มารยาทในรถไฟที่บ้านเราไม่มี นั่นคือ เค้าห้ามไม่ให้คุยโทรศัพท์ในรถไฟ ประมาณว่ารบกวนคนอื่นว่างั้น ถึงเห็นคนญี่ปุ่นขึ้นรถไฟปุ๊บ ควักโทสับ นั่งกด ๆๆ ปั๊บ เพราะห้ามคุย เลย chat ส่งเมล์ โน่นนี่ซะเลย phone addict อย่างแรง…ดีนะ ทำตามกฎสังคม…ไม่เหมือนบ้านเรา คุยกันที เรารู้หมดเลยว่าญาติพี่น้องผองเพื่อนมันชื่อไร แฟนชื่อไร กะลังทำไรอยู่ เผื่อแผ่มาก…ขอบใจ แต่คราวหลังไม่ต้องได้มั้ย

 

โฆษณาในรถไฟญี่ปุ่น จะต่างกับเรา เค้าจะไม่ไฮเทคมากเท่าเรา แค่ใช้กระดาษหนีบ ๆ กะราว แขวนในรถไฟ หรือใส่ frame แค่นั้น อย่างหรูก็ wrap สติ๊กเกอร์ขบวนรถด้านนอก ขนาดในรถเค้าไฮเทคมีโชว์เป็นแผงดิจิตอลว่าถึงสถานีไหนแล้ว ก็ไม่เห็นเอามาโฆษณาอะไร ที่สถานี ก็ไม่มีติดจอพลาสมายัดเยียดโฆษณาอะไร นอกจากมีโปสเตอร์ง่าย ๆ wrap เสาตามเรื่องตามราวเท่านั้น สงสัยคนคงรีบกันมาก ไม่มีเวลาสนใจอะไรทั้งสิ้น…ไว้ค่อยยกเรื่องโฆษณาไปคุยหัวข้ออื่นละกัน 

รีบกันนักใช่มั้ย เลยห่วงว่าจะหิว ถึงกะมีร้านราเมงกันบนชานชาลารถไฟฟ้าชั้นบนเลยทีเดียว ให้ยืนกิน   มีตู้กดน้ำ มีร้านขายของ ขนม หนังสือพิมพ์กันเลย …บ้านเราเรอะ กะอีแค่ติดแก้วน้ำไปบนชานชาลา BTS (ก็กูยังกินไม่หมด จะทิ้งก็เสียดาย) อียามมันก็เป่านกหวีดด่าแม่ให้ลั่นแล้ว…

ตัวสถานีเองก็แตกต่างกันไปในแต่ละเมือง น่ารัก สวย เท่ห์ สรรหา creative idea มาตกแต่งสุดขีด ที่โทรม ๆ ก็มี  เราชอบที่ Yokohama สถานีสร้างใหม่ สวยเชียว   ที่ surprise คือสถานีเกียวโต ชื่อดูน่าจะเป็นเมืองเก่า ปรากฎ สถานีเดิ้นสุด

เล่ามายืดยาว สุดท้ายก็คิดไม่ออกจริง ๆ ว่าถ้าคนญี่ปุ่นในปัจจุบัน ไม่มีรถไฟให้ขึ้นแล้วจะใช้ชีวิตกันยังไงน้อ…